Huisarts in de tropen

Medio september en het malaria seizoen is in volle gang. Mijn twee Nederlandse collega’s zijn de komende twee en halve week in Nederland, dat betekent dus hard aan de bak als ik het ziekenhuis als enige arts draaiende ga houden. Als ik om vijf voor acht het terrein op loop, kan ik het niet laten om eerst even te kijken bij mijn vriend Ousman, een ventje van nog geen vijf jaar met ernstige malaria en bovendien sikkelcelanemie. Hij kwam twee dagen geleden binnen met een verlaagd bewustzijn, hoge koorts , gele ogen en tekenen van een interne bloeding, allemaal veroorzaakt door een ellendige mug die hem malaria ingeprikt had. Vanmorgen is de koorts gezakt, zie ik hem pap eten en begint mijn dag dus goed. Boven het ziekenhuis schiet ik mijn witte jas aan en bewapen ik mezelf met stethoscoop, thermometer, lichtje en reflexhamer. Verder nog wat kinderstickers in mijn borstzakje voor een bang kind en stop ik in mijn verhuisdoktersjas een voorraad waterflesjes en wat brood. Dit kan namelijk wel weer eens een hele hete en drukke dag gaan worden. Als de verpleegkundige zich in het kamertje naast mijn kamer heeft geïnstalleerd om de temperatuur en de bloeddruk op te nemen, zetel ik me in een hete doktersoffice, helaas is de stroom uitgevallen, dus even geen ventilator. Hopen dat er niemand aan het zuurstof moet, want die doet het dus ook niet.

De eerste patiënt schuifelt binnen. Het is een oude man in traditioneel gewaad inclusief prachtig hoofddeksel. Na de groeten te hebben uitgewisseld begin ik nog vol energie aan het consult. De patiënten volgen zich in rap tempo op, malaria, longontsteking, diarree, nog een malaria. Het bankje voor mijn kamer is veel te klein voor alle patiënten die gekomen zijn, ze liggen nu zelfs op de grond in de gang. Iets te snel voor het Gambiaanse klimaat been ik tussen poli en afdeling langs de rij wachtenden, af en toe een hand op een voorhoofd om te voelen wie koorts heeft en dus suspect is voor malaria en eerst mag. Vanuit mijn doktersoffice roep ik de namen van de patiënten luid vanuit mijn stoel, in Nederland te asociaal voor woorden, maar in de hitte verspil ik het liefst zo min mogelijk energie. Een moeder is de volgende klant met haar tweeling van elf maanden; de ene is 6 kilo (nog ongeveer acceptabel voor gambia), maar z’n zusje is 3.9 kilo. Als ik het bandje omdoe om te kijken of ze ondervoedt is, zit ze zwaar in het rood, alarmbellen aan, dit kind is in gevaar! Na zeven maanden Gambia herken ik dat moeder geen cent te makken heeft. En dat blijkt, ze kan ook haar andere kinderen alleen maar rijst te eten geven.
In mijn vorige blog vertelde ik al iets over het gezondheidssysteem in Gambia, en je begrijpt dat ik weinig vertrouwen heb in het bestaan van een instantie die deze vrouw kan helpen. Ik besluit de kinderen op te nemen om bijvoeding te starten. Later op de morgen tref ik opnieuw een zwaar ondervoed kind van bijna drie jaar en slechts 6.9 kilo’s, vol met huidinfecties, ook dit kind neem ik op. Om kwart voor drie zitten er nog twee patiënten en om drie uur sluit ik mijn spreekuur en staat de teller op 50 patiënten, hèhè wat een morgen! Eindelijk klaar, onee toch niet, ik heb vanmorgen acht patiënten opgenomen, maar even een rondje over de zaal. Bed 1 tm 5 zijn allemaal malaria patiënten, dan een longontsteking, een patiënte met vermoedelijk aids en dan nog mijn drie ondervoede kindjes.
Helaas heb ik niet de benodigdheden in het ziekenhuis om bijvoeding te starten voor de ondervoeding. Ik krijg van de verpleegkundige een nummer in mijn handen gedrukt van een verpleegkundige die zich bezig zou houden met ondervoeding. Na een telefoontje belooft de ondervoedingsverpleegkundige morgen langs te komen. Als om negen uur ’s avonds de malaria patiënten zijn gestabiliseerd, de antibiotica is opgestart bij de ondervoede kinderen, familie gesprekken gevoerd zijn, sluit ik de tent.

Nadat ik mijn witte jas heb opgeborgen en het ziekenhuis uitstap zie ik dat de moeder van mijn ondervoede tweeling geen eten heeft, bij navraag ook geen geld heeft. Mijn hart breekt, hoe kan ze op die manier ooit genoeg borstvoeding produceren!? Thuis maak ik wat extra rijst en kip met ui en laat ik een bordje langs brengen. Even voel ik de wanhoop, hoe gaan deze kids het ooit redden? In een falend gezondheidssysteem weet ik even niet meer hoe ik dit probleem moet oplossen.

De volgende dag blijkt dat mijn conclusies over een falend gezondheidssysteem niet helemaal kloppen en kan ik mijn geluk niet op als de ondervoedingsnurse aankomt met een tas vol plumpynut (=bijvoeding) + belooft bij de familie langs te gaan. Over twee weken maar eens op huisbezoek met een zak rijst, ik wordt toch niet voor niks opgeleid tot HUISarts.